“Als ik met een klant in het Amstel Hotel heb afgesproken, ga ik gewoon op de fiets. Want dat is wat Amsterdammers doen.”

Er zijn slechts 5.000 potentiële klanten op de wereld die zich zo’n luxe custom build jacht van Koninklijke De Vries Scheepsbouw kunnen veroorloven. Hoe is het om met de machtigste mensen in de wereld te werken?

“Het blijft natuurlijk altijd een leverancier-klantrelatie. Ooit was ik op 5th Avenue op bezoek bij een projectontwikkelaar die bezig was met een gigantisch miljardenproject in Manhattan. Stuurde hij iedereen met wie hij op dat moment aan het werk was weg: ‘You guys, you go ahead. I’ll be with you in an hour. This is very important.’ Kon hij toch even lekker met mij over zijn boot kletsen.

In hun eigen biotoop zijn ze de baas, zoals de mannen uit Silicon Valley, maar hier zijn onze klanten op vreemd terrein. Dus op een bepaalde manier ben ik dan de baas, maar op het moment dat ik de baas ga spelen, gaat het helemaal verkeerd.

Enerzijds moet je een zeker ego hebben willen ze je zien staan. Anderzijds moet je dat ego ook helemaal kunnen uitzetten. Uiteindelijk gaat het erom dat de klant de boot krijgt die hij wil. Het stomste wat ik kan zeggen, is dat we iets altijd zo doen – dat heb ik van Steve Jobs geleerd. ‘Let’s change that’ is dan meestal de reactie. Ik ben pas verstandig bezig als ik iets oprecht vind, over zeewaardigheid, veiligheid of esthetiek bijvoorbeeld, iets wat hout snijdt ook.

Ik ben een econoom, het heeft mij een jaar of vijf gekost tot ik een beetje begreep hoe hier alles werkte. Ondertussen, ik doe dit nu al zo lang, ken ik ieder detail van onze boten. Als iemand begint te zeuren over hoe diep het groefje in een bepaald type dek is, zeg ik: ‘Die plankjes zijn 27 millimeter. Het groefje is veertien. Soms maak je het iets dieper, maar als je dan teveel schuurt, houd je geen vlees meer over.’ Nou, en dat geldt dan voor alles in de boot. Mijn klanten, die doen het erbij, hoewel het soms verbazingwekkend is hoe snel ze me inhalen.

Naarmate het beter gaat met het bedrijf en de De Vries-familie, komen onze werelden steeds meer overeen. Zo heb ik een behoorlijke verzameling oude auto’s. Een aantal van mijn klanten heeft dat ook, hoewel zij dan wel díe oldtimers bezitten waar ik nog van droom, maar toch. Dan bel je mekaar als er ergens een beurs is.”

Ik mag wel stellen dat je, samen met je neef Tom, een heus imperium hebt opgebouwd. Hoe maak je een bedrijf zo succesvol?

“Toen ik hier midden jaren tachtig begon, hadden we 160 mensen in dienst, met een omzet van veertig, vijftig miljoen gulden. Sinds mijn neef Tom en ik de directie voeren, is de omzet gestegen naar 300, in een goed jaar 350 miljoen. We hebben meer dan duizend man personeel en soms hebben we bijna net zo veel toeleveranciers rondlopen als eigen mensen.

We zijn dan wel hard gegroeid, maar niet zo hard dat we het verband zijn kwijtgeraakt. Toen Tom en ik directeur werden, was het een soort van stoer om veel over te werken. Dat hebben we allemaal afgeschaft. Mensen krijgen niet voor niks vrije dagen, ze moeten ook uitrusten. Hier en daar hangt er een bordje van ‘verboden te fotograferen’, maar lang niet overal. Toch gaat er geen foto het bedrijf uit. Daar hoeven we niets voor te doen. Wonderlijk. En als iemand lekker belangrijk aan het doen is, zo van druk-druk-druk, laten we elkaar dat op een leuke manier weten.

Toch moet je als CEO, af en toe, ook de diepte in durven. Ik ben voorzitter van de stuurgroep van de gate reviews. Veertien keer, in drie jaar tijd, bemoei ik me dus sowieso met ieder jacht dat we bouwen. Ik stel de lastige vragen. Als ik zie dat iemand een beetje geïrriteerd raakt, vraag ik door. Voor de projectleiders is zo’n review iedere keer weer spannend. Ik weet het, maar het is verschrikkelijk moeilijk om geld te verdienen in de jachtbouw. Er is te veel productiecapaciteit in de wereld en de klant is ongelooflijk geslepen. Hoe ze het weten weet ik niet, maar als ik een beetje een te dikke prijs noem, roepen mijn klanten onmiddellijk: ‘De Vries, dat bedrag klopt niet.’

In 2010 zijn we dertig tot veertig procent efficiënter geworden, zo veel vet zat er in het bedrijf. Het was crisis. In vier maanden tijd hebben we het hele bedrijf opnieuw uitgevonden. Alles wat naar controlemechanismes riekte, hebben we eruit gesloopt. Maar dat kan toch niet? Dan gaan er allemaal dingen mis! Ja, dat is juist de bedoeling, dan kun je ervan leren. Op een van onze werven hebben we zelfs de afdeling kwaliteitsmanagement opgeheven. Daar zaten wel vijf vakmannen de kwaliteit te controleren, die zijn terug de productie ingegaan.

Op dit moment ben ik van het gas af aan het gaan met de orderverwerving. Als ik de levertijd van een jacht een klein beetje verder in de toekomst kan leggen, ontstaat er wat lucht tijdens de overgang van het ene naar het volgende project. Dat betekent minder gezeik, minder stress en meer geld. Dat is nu onze theorie. Ik teken ervoor.”

Even iets heel anders. Het viel me op dat je een achtervoegsel achter je naam hebt staan. Wat betekent die III?

“We zijn een echt familiebedrijf, alle aandelen zijn nog in het bezit van de familie. Ik ben de vierde generatie. Mijn opa heette H.S. de Vries senior, mijn vader H.S. de Vries junior. In die tijd hadden we ook nog een oom H.S. de Vries J. zoon. Daar kwam ik in 1986 bij als H.S. de Vries Hzn. junior. Dat paste natuurlijk helemaal niet op mijn visitekaartje, dus toen heb ik er maar Henk de Vries III van gemaakt. De andere Henken zijn allang dood, maar Henk III is inmiddels een soort van geuzennaam geworden.

Ik heb ook wel iets rebels in me. Ergens in 2001 namen we de eerste niet-familiedirecteur aan. Toen we die vent door de molen hadden gehaald, vond ik dat ik ook maar eens een assessment moest doen. Wat kwam eruit? Dat ik niet zo goed voor een baas kan werken. Bovendien, als ik gesolliciteerd zou hebben op die vacante directiefunctie, zou de assessor me hebben afgewezen. Vanwege het afbreukrisico.

Toch zit ik als CEO hier helemaal op mijn plek. Ik kan zelf de toekomst vormgeven. Op dit moment ben ik best een beetje zenuwachtig, af en toe is het even spannend, maar mocht het niet goed gaan, dan kan ik – als mede-eigenaar van dit bedrijf – alleen maar mijzelf de schuld geven. Dat geeft mij dan weer een buitengewoon rustig gevoel.

Hoe gaaf is het om dit bedrijf, met zijn machtige historie, samen met mijn neven te mogen doorzetten? We zijn nu bijvoorbeeld voor de derde keer een boot aan het bouwen voor een klant, hij wordt dit jaar 83. Als ik ’s avonds thuis op de bank zit, komt er altijd wel een mailtje uit Amerika binnen. Daar zijn ze dan net wakker.

Onze jachten zijn nog mooier dan de paleizen van Lodewijk XIV. Die paleizen waren ook nutteloos, maar we hebben ze wel laten staan: het is kunst. Dat zijn onze jachten ook. Ze hebben bijna heiligheidswaarde. Niemand heeft zo’n jacht echt nodig, in die zin is het een volslagen onzinnig object, maar ze zijn zo ontzettend gaaf om te maken.

We leiden onze ambachtslieden zelf op, op onze bedrijfsschool. Gemiddeld hebben we zo’n honderd leerlingen, waarvan we er uiteindelijk tien aannemen. Een van mijn persoonlijke frustraties is het verdwijnen van de lokale lts. Eeuwig zonde. Er zijn gewoon jongens en meiden die liever met hun handen bezig willen zijn. Wij hebben die supervakmensen heel hard nodig.”

“Geloof in eigen en elkaars kunnen, dat zit diepgeworteld in ons bedrijf.”

© Ineke Walravens
MEER INSPIRATIE