“Mensen kunnen niet altijd dat heel mooie dat ze hebben vastpakken. Er zijn altijd heel, heel goede redenen om dat niet te doen. Wat ik zo leuk vind is als mensen, leiders en beïnvloeders, gaan zien dat ze dat wel in zich hebben. De kick dat zij merken: ja, maar dat wil ik ook bij anderen doen. De power die daarbij vrijkomt!”

Je bent officier geweest bij de Koninklijke Landmacht, een leider dus. Waarom dan toch een bureau dat anderen verder wil brengen in hun leiderschap?

“De kern van waar ik mee bezig ben is dat leiders gelukkiger worden op het moment dat ze zien dat ze bijdragen aan het geluk van anderen. Simpeler kan ik het eigenlijk niet maken. Dat te zien gebeuren is de ultieme kick. Ik krijg daar nooit genoeg van.
Wat mij daarin drijft? Zolang ik leef die sneeuwbal groter maken zodat ik later op een wolk tevreden naar beneden kan kijken dat hij nog steeds aan het rollen is. Het is de manier van kijken waarmee we veel onzin en gedoe uit de wereld kunnen halen. We hebben binnen ons bureau een model ontwikkeld van zeven schillen, de gelaagdheid van een mens. Als ze met ons in zee gaan, hebben we het eigenlijk alleen maar over de onderste vier lagen. Het gaat over authenticiteit en kernwaarden. Wat betekenen die voor jou? Hoe voelt dat? We hebben het veel over ego’s: welke helpen je, welke zitten je dwars? We hebben het over blokkerende en stimulerende normen. Wat zijn jouw do’s en don’ts? Wat zijn ze echt? Dat is een zoektocht. Ik kan er in een halfuurtje uit zijn, maar dan landt het gewoon niet. Iemand moet het zelf gaan ontdekken.

Vaak komen mensen via referentie bij ons. Mensen weten dat je daarvoor naar Authentiek Leiderschap moet gaan, of naar Bas. Daarmee zitten we eigenlijk al met 2-0 voor aan tafel. Iemand voelt in no time: ik ben er voor jou. En dat ben ik ook. Volledig. Hij of zij voelt zich vrij om alle twijfels uit te mogen spreken. Hoe lekker is het als je zeker weet dat er iemand tegenover je zit die jou volledig oké vindt! Daarmee gaat iemand snel open. We krijgen alles te horen. Mensen voelen zich nul afgekeurd. Wij noemen het de verborgen kracht ontsluiten en verbinden met andere mensen. Dat doen wij op een redelijk analytische no-nonsense manier. Je zou het bijna een soort van no-nonsense spiritualiteit kunnen noemen.

We gaan niet naar het verleden. Heel veel coaches gaan op zoek naar waar iets vandaan komt. Waar wij achter zijn gekomen is dat dat vaak juist niet goed werkt. Want onbewust zit er een legitimering in het verleden voor de keuzes die je nu maakt. Daar hebben we een effectmeting naar gedaan. We gooien leiders dus terug naar het gedrag van nu. Wat is de opbrengst van je gedrag nu? Is het de angstdrijfveer? Prima, maar wees je er bewust van. Of is het een creatiedrijfveer? Schitterend, maak die keuze. Ik wil weten wat het je bijvoorbeeld nu oplevert om niet je hoofd boven het maaiveld te steken.

Je mag angst hebben. Angst is een goede raadgever omdat het je helpt dingen te voorkomen die je niet wilt. Angst is dus niet hetzelfde als bang. Er zijn drie basisangsten van een mens: ik wil niet dood, ik wil geen fysieke pijn en ik wil niet uit de groep gestoten worden. Door die laatste ontwikkelen wij mooie patronen, die heten ego’s. Ikzelf bijvoorbeeld wil heel graag nodig gevonden worden. Ik vind het leuk om getuige te zijn van de groei. Ik kan absoluut het ego van de adviseur inzetten, van kijk mij eens nodig zijn. De aardigerd, dus ik kan iemand inpakken. De zelfstandige, ik kan alles zelf en heb geen hulp nodig. En de trotse. Moet je je voorstellen, ik heb er al vier van de acht te pakken. Ze zijn prima. Ik moet er alleen niet in doorschieten, want dan gaat het mis, dan schaad ik de relatie.

Authentiek leiderschap is voor ons een authentieke manier van beïnvloeden. Leiders zijn niet alleen de managers, het zijn ook de beïnvloeders. Met hen maken we veel meer impact. Daarmee creëren we veel meer reuring. Een ander woord voor authentiek? Puur. Echt. Diepste oprechte intentie. Zuiver. Als voorbeeld: ik doe nou niet leuk tegen jou omdat ik wil dat je me leuk vindt, ik doe leuk tegen jou omdat ik je leuk vind.”

Als je dit op jezelf betrekt, waar loop jij dan tegenaan? Hoe herkenbaar is dat voor de leiders waarmee je werkt?

“De angst om bedonderd te worden vind ik een heel vervelende, en heeft mij lang beziggehouden. Hier, en gelukkig thuis ook, leggen we angsten op tafel. Daarmee zijn ze te hanteren, doordat je zegt dat het oké is.

Het thema waar ik ook tegenaan loop, mijn hele leven al, is of ik zonder handrem mag leven. Mijzelf kleiner te maken om een ander een comfortabel gevoel te geven. Omdat het waanzinnig bedreigend is voor de ander, zonder dat het mijn intentie is, als ik volledig los ga. Daarom werk ik ook met klanten die dit aankunnen. Daarom zit ik ook bij die leiders. Die willen op een verantwoorde manier weer in het systeem gezet worden. Die willen heel snel schakelen.

Op topniveau is onvrede aan het ontstaan. Onvrede over alleen maar de mannetjesmakerij. Mensen prikken er steeds sneller doorheen. Ze willen echtheid. Men is meer en meer doordrongen van het feit dat je op een andere manier heel erg gelukkig kan worden. En dat is niet alleen maar je positie veiligstellen of het streven naar financieel resultaat. Als je je mensen effectiever en gelukkiger maakt, samen met het maken van efficiencyslagen, dan ben je een waanzinnig goede leider. Dan heb je het helemaal door.

Die leider laten we eerst zijn eigen missie herontdekken. Die missie zit er al. Je moet de leider alleen eventjes vastpakken, stimuleren en inspireren om uit de comfortzone te gaan. Dat is voor die leider net zo spannend als voor de beginnende medewerker. Ze hebben gemiddeld genomen wel meer zelfvertrouwen, maar op de rand van de comfortzone zijn ze net zo onzeker als jij en ik. Die rand opzoeken, er net overheen gaan en in de groeizone gaan zitten. Te zien dat dat lukt, daar zo heerlijk bij stil te staan dat ook de leider daar zelfvertrouwen in opbouwt. Wat een lol. Die leider dat te laten voelen, dat hij het lef krijgt om dat ook te laten zien. Dat, in the end, betekent ook nog eens dat hij nog meer op handen gedragen gaat worden. Hij is al succesvol, maar hoe mooi is het als een waanzinnig groot leider als een kind zo blij kan zijn als hij die slag maakt.

Het vervelendst voor een leider is dat als hij in zijn kracht gaat staan de mensen om hem heen een beetje bang worden. Je bent je aan het ontwikkelen, we noemen dat de twilight zone, en onbewust gaan andere mensen je een beetje afremmen en misschien wel afkeuren omdat je zo sterk bent. Leven zonder handrem betekent dat een aantal mensen misschien ook afscheid van je nemen. Ze gaan je misschien wel arrogant vinden, terwijl het niets met arrogantie te maken heeft: je laat je kracht zien. Dat is zo herkenbaar voor mij.

Een leider is als de dood om betrapt te worden op een incompetentie die hij bij zichzelf allang herkend heeft. Ik was 32 en had mijn eerste coachingsgesprek met een lid van een raad van bestuur. Hij betrok die angst op zichzelf, maar ik ben er inmiddels achter dat dit universeel is. Mijn stijl is om direct mijn positieve intentie aan te geven, ook als ik het erg spannend vind. Dus ik zei tegen hem: “Je had mijn vader kunnen zijn, je hebt qua leiderschap zo ontzettend veel meer ervaring. Ik vind het spannend of ik wel waarde kan toevoegen. Eén ding, ik ga mijn stinkende best doen. Maar laten we aan het eind van het gesprek wel evalueren, in alle openheid, of het jou wat gaat brengen.” Die kwam bij hem binnen. “Goh, weet je, hier zit iemand die nóg zenuwachtiger is, want ik heb gehoord dat jij de goede vragen stelt”, antwoordde hij.”

Wanneer is een coach goed? Of liever nog, wat maakt hem excellent?

“Een goede coach heeft zijn eigen gedachtegoed. Een eigen kader waarbinnen je de coaching doet. Het is niet alleen maar meevoelen en een beetje meepraten, nee, je hebt een visie over hoe een mens is. Je hebt een visie over hoe een leider hoort te zijn. Dat vind ik een belangrijk ingrediënt. En je weet exact waar je mee bezig bent.

Hij moet ook razendsnel kunnen analyseren, de context willen begrijpen, snel kunnen doorgronden. Hij moet snappen hoe organisaties werken en dus bedrijfskundige affiniteit hebben. Een coach heeft het talent om de olifant op tafel eerder te zien dan de coachee zelf en die bespreekbaar te maken. Noem het intuïtie, maar in ieder geval heeft hij heel veel ervaring op het gebied waar de coachee zich bevindt. Dat is onze stiel.

Een goede coach is niet bezig met wat de klant van hem vindt. In het contact met een coachee, of met een team of een organisatie, is hij alleen maar een buitengewoon briljant instrument. Volledig vanuit zijn authenticiteit is hij helemaal bij de ander. Volledig overgeven aan de ander. Dat is een goede coach!

Mijn vrouw Femke is zo’n waanzinnig belangrijke coach voor me. Zij voelt mij zo aan, echt, bam, in my face, geweldig. Al mijn collega’s hier, echt ook on the spot, zijn mijn coaches. We vertellen elkaar alles. Daar waar gedrag niet goed is, gaan we ook echt voor zitten.
Latten zijn er niet. Iedere lat heeft als doel weer het latje verder te leggen, want daar zit de lol. Steeds weer. Continu. Continu die comfortzone oprekken. Nee, er is geen lat. Hoe gaaf is dat! Dat je af en toe een lat definieert, jezelf de vraag stelt waar wil ik zijn op dat tijdstip, dat is iets anders.

Mijn kinderen moeten gezond volwassen worden met het nodige zelfvertrouwen. Mijn boek moest er zijn zodat het gedachtegoed niet weg is, mocht ik tegen een boom rijden. Dat zijn twee voor mij belangrijkste dingen die ik te doen had.
Twee collega’s zijn verantwoordelijk dat we nu aan het groeien zijn. Ik wilde eerst niet groeien als bedrijf, nu gaan we zelfs naar het buitenland. Zij hebben mij tot de orde geroepen: “Bas, wat houdt je tegen?” Ze hadden zo gelijk. Het was de angst om bedonderd te worden. Die had ik ergens weggestopt. Nou, die lag zo weer op tafel, dat raakte me zo.

Uitblinken is voor mij op vol vermogen al je talenten aanzetten met maar één doel: je omgeving op een hoger plan brengen. Of dat nou de trambestuurder, de bakker, ikzelf of een leider is: uitblinken is géén concessies doen aan je talenten. Daarmee maak je een ongelooflijk grotere impact dan een ander. Het is het volledig overgeven aan je authenticiteit. Met al je talenten en met het grootst mogelijke zelfvertrouwen continu uit je comfortzone stappen en daar resultaten in behalen.

Je gelooft het niet, maar in een gesprek houd ik mijn mond. Dan luister ik. Ik blijf gelukkig worden van het verhaal aan de andere kant. Leiders hebben zo veel verantwoordelijkheid, zo veel besluiten te nemen, de context is zo ingewikkeld. Daarin mee te denken, als een consigliere, die advocaat uit de film The Godfather. In die film kom je eigenlijk een beetje voor advies, maar die consigliere stuurt je dan altijd effetjes weer een andere kant op. Het is waanzinnig die rol te mogen vervullen.

Mijn rol zal steeds meer verschuiven naar het supergoed maken van mijn eigen mensen. Dat zij het van mij over kunnen nemen. We zijn met allerlei ontwikkelprogramma’s op het gebied van leiderschap bezig. En ik wil absoluut nog boeken gaan schrijven. Dat alles gaan we wereldwijd neerzetten.”

“Binnen vijf jaar heeft ons gedachtegoed Vladivostok aangetikt.”

Mijn interview met Bas is in april 2014 ook verschenen in Coachlinkmagazine.

© Ineke Walravens
MEER INSPIRATIE